Amerikaanse Windrotor op De Veenhoop

De hoge windmolen of zgn. Amerikaanse windmotor op de polderdijk nabij het Grietmansrak aan  de Kromme Ee beheerst, net als vroeger, op dominante wijze het landschap. De naar Amerikaans model gebouwde windmolen van het type “Hercules Metallicus”, uit Duitsland, werd in  1926 hier geplaatst. De molen is geïmporteerd door de Rotterdamse handel-maatschappij R.S. Stokvis & Zonen.  Het ontwerp was van architect Lourens. De molen bemaalde vroeger de gehele polder De Warren.  In de winterperiode werd de deur in de waterloop opengezet, waardoor de polder onderliep. Zo werd voorkomen dat er schade aan de polderdijken zou ontstaan.  In 1962 werd de molen buiten gebruik gesteld en vervangen door een elektrisch gemaal.

In 2000 is de molen na een grondige restauratie eigendom geworden van It Damshûs en opnieuw in gebruik genomen op zijn huidige locatie enkele honderden meters ten noordoosten van De Veenhoop. Daar bemaalt hij aan de Binnenringvaart het natuurontwikkelingsproject Petgatten De Feanhoop van It Fryske Gea.

De toren met windrad staat nu op een betonnen onderbouw. Op de onderbouw bevindt zich een nieuw houten molenhuis dat om de voet van de toren is gebouwd. De inlaat is voorzien van een ijzeren krooshek, waarachter de ijzeren vijzel. In de waterloop is een houten wachtdeur. De stalen toren heeft een ladder en een houten platform. Het windrad heeft een vlucht van ca elf meter en telt 30 gegalvaniseerde ijzeren bladen. De molen is voorzien van twee vanen: een hoofdvaan en een zijvaan. De eerste dient voor de zelfregeling naar de windrichting, de tweede voor de zelfregeling naar windsterkte. Aan de arm van de vanen hangt een ijzeren trapje. 

Waardering van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

(1) De zgn. Amerikaanse windmotor uit 1926 is van cultuurhistorisch en industrieelarcheologisch belang voor de geschiedenis van de industriële archeologie, in het bijzonder van de windmotoren.

(2) Vanwege de ontwikkeling van de bemalingtechniek naar Amerikaans model. 
(3) Vanwege zijn rol in het ontstaan van de bemalinggeschiedenis van het voormalige waterschap De Hooge Warren.

(4) Vanwege de redelijke mate van gaafheid.

(5) Vanwege zijn landschappelijke betekenis als markant herkenningspunt langs de Kromme Ee-Wijde Ee.

(6) Vanwege de hoge mate van zeldzaamheid in de gemeente Smallingerland en de regio de Friese Wouden.

Film vanuit drone door Methinx Drachten